۸ تفاوت مجازات حدی و تعزیری

تفاوت مجازات حدی و تعزیری از نقاط مختلفی قابل بحث است و جزء مهم ترین مباحث حقوق کیفری به شمار می روند. با نگاهی به مجازات های ذکر شده در قانون مجازات اسلامی دو دسته مجازات مهم به چشم می خورد، مجازات حدی و مجازات تعزیری. هدف اصلی وضع چنین مجازات هایی بازدارندگی و اصلاح مجرمین است، البته حفظ نظم و امنیت عمومی جامعه نیز مطرح است.

در ادامه به بیان مفهوم مجازات حدی و مجازات تعزیری و مهم ترین تفاوت های آنها خواهیم پرداخت. برای کسب اطلاعات بیشتر با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

مجازات حدی چیست ؟

حد به معنای منع است. حد یا حدود که از آن در قانون مجازات اسلامی تحت عنوان مجازات حدی یاد شده ، نوعی مجازات مشخص است که در شرع مقدس اسلام نظر گرفته شده. به عبارت دیگر نوع و میزان مجازات حدی و کیفیت اجرای آن در شریعت اسلام مشخص است و این مجازات قابل کاهش و یا افزایش نیست. مجازات های حدی در قرآن، فقه اسلامی، سیره ی پیامبر و روایات و احادیث پیامبر و ائمه مورد اشاره قرار گرفته . از جمله مهم ترین جرایمی که برای آنها مجازات حدی در نظر گرفته شده ، می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• زنا
• لواط
• شرب خمر
• قذف

مجازات تعزیری چیست ؟

در رابطه با مجازات های تعزیری زمان و مکان حرف اول را می زند. به عبارت دیگر این دسته از مجازات ها حسب مورد متفاوت بوده و کاهش مجازات از نظر قانونی امکانپذیر می باشد. دایره ی مجازات تعزیری متنوع و گسترده است و می تواند از حبس تا جزای نقدی متفاوت باشد. دست قاضی در انتخاب و تعیین مجازات های تعزیری به نسبت جرایم حدی بازتر است.

در حال حاضر مجازات بسیاری از جرایم در دسته ی مجازات های تعزیری قرار دارد. قاضی کیفری می تواند از میان حداقل و حداکثر مجازاتی که در قانون عنوان گردیده ، میزان مشخصی را برای مجرم در نظر بگیرد.

تفاوت مجازات حدی و تعزیری

تفاوت های زیادی میان مجازات حدی و تعزیری وجود دارد که از مهم ترین آنها می توان به موارد زیر اشاره کرد:

1. در رابطه با مجازات های حدی جهل به قانون و حکم پذیرفته می شود. برای مثال: اگر شخصی از حرام بودن جرم شرب خمر و یا زنا اطلاعی نداشته باشد و قاضی پرونده صداقت گفتار او را تایید نماید، خبری از اجرای مجازات حدی نیست. اما موضوع جهل به حکم در رابطه با مجازات تعزیری پذیرفته نمی شود.
2. میزان و نوع مجازات حدی کاملا مشخص است. مجازات های تعزیری حداقل و حداکثر دارد و با توجه به نظر قاضی و اوضاع و احوال پرونده مشخص می گردد.
3. قاعده ی مرور زمان در رابطه با جرایم مستوجب حد قابل اجرا نیست. ولی برای جرایم مستوجب تعزیر قاعده ی مرور زمان می تواند مانع اجرای مجازات گردد.
4. نحوه ی اثبات جرم در جرایم حدی و جرایم مستوجب تعزیر متفاوت است.
5. هیچگونه تخفیف و کاهش مجازات برای جرایم مستوجب حد لحاظ نمی گردد. در حالی که تخفیف مجازات های تعزیری امکانپذیر است.
6. نوع و میزان مجازات های حدی به مراتب سنگین تر است و عمدتا یکی از موارد رجم، شلاق، اعدام، قطع عضو ،تبعید و صلب است. در رابطه با مجازات های تعزیری نوع و میزان مجازات ها سبک تر است و بیشتر از نوع حبس و جزای نقدی می باشد. بنابراین نحوه ی اجرای این دو دسته از مجازات ها نیز با یکدیگر متفاوت خواهد بود. قطعا در رابطه با اجرای مجازات های حدی نحوه ی اجرا با توجه به قوانین شریعت اسلام است. اما در رابطه با اجرای مجازات تعزیری نحوه ی اجرا بر اساس قوانین و مقررات داخلی کشور تعیین می شود.
7. پیشینه و سوابق قبلی متهم می تواند در اجرای مجازات تعزیری تاثیرگذار باشد و آن را کاهش و یا افزایش دهد. در رابطه با اجرای مجازات حدی پیشینه و سوابق متهم هیچ تاثیری در اجرای حکم مجازات ندارد و مجازات فعل ارتکابی مطابق با قانون اجرا خواهد شد.
8. تبدیل مجازات در جرایم مستوجب تعزیر امکانپذیر است. در حالی که تبدیل مجازات برای مجازات های حدی به هیچ وجه امکانپذیر نیست.

انجام مشاوره حقوقی

مبحث مجازات ها و اجرای آن از اهمیت خاصی برخوردار است و در حقیقت نگرش و بینش جامعه را نسبت به بزهکاران و مجرمان نشان می دهد. از آنجایی که نظام حقوقی ایران انعکاسی از شریعت اسلامی است. و بسیاری از قوانین و مقررات ما از فقه اسلامی برگرفته شده، طبیعیست که ردپای قوانین اسلامی را در بسیاری از متون قانونی ایران مشاهده کنیم. مجازات های حدی و مجازات های تعزیری در کنار قصاص و دیه را می توان به عنوان چهار دسته از مجازات های اصلی قوانین کیفری ایران برشمرد. در این میان مجازات حدی و مجازات تعزیری از اهمیت بیشتری برخوردار هستند و دایره ی وسیع تری را نیز در بر می گیرند. شناخت تفاوت مجازات حدی و تعزیری فلسفه ی وجودی چنین مجازات هایی را بهتر و بیشتر نمایان می کند و افق دیدی وسیع تر در رابطه با انتخاب تاثیرگذارترین شیوه های اصلاح مجرمین خواهد بخشید. چرا که در نهایت، هدف نهایی از اجرای هر مجازاتی اصلاح مجرمین و بازگشت آنها به آغوش جامعه است.

• شما قدرت بازدارندگی مجازات های حدی و تعزیری را چگونه ارزیابی می کنید؟
• به نظر شما کدام دسته از این مجازات ها تاثیرگذار تر است؟