تعریف و مفهوم صلاحیت نسبی (محلی)

تعریف و مفهوم صلاحیت نسبی (محلی) : تشخیص مرجع صالح برای اقامه دعوا امری مهم می باشد . همانطور که پیشتر در مبحث صلاحیت ذاتی به آن پرداخته شد قدم اول آن است که بدانیم دعوا مورد نظر در صلاحیت مرجع عمومی است یا مراجع اختصاصی، پس از روشن شدن این موضوع باید به دادگاهی که صلاحیت محلی رسیدگی به دعوا مورد نظر را دارد مراجعه نماییم .

در این مطلب سعی داریم به نکاتی در خصوص صلاحیت نسبی (محلی) و نحوه تشخیص مرجع صالح بپردازیم جهت کسب اصلاعات بیشتر با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی اصل بر این است که دادگاه محل اقامت خوانده صالح به رسیدگی می باشد. بنابراین به موجب قانون دادگاه محل سکونت و یا اقامتگاه ( مرکز امور مهم) خوانده دعوا صالح به رسیدگی است. در رویه قضایی معمولاً اعلام اقامتگاه خوانده توسط خوهان مورد پذیرش می باشد مگر آن که بنا به دلایل موجود خلاف آن اثبات شود.

• نکته : بر اساس قانون مدنی هیچ کس نمی تواند بیش از یک اقامتگاه داشته باشد.
• نکته : چنانچه در جریان دادرسی اقامتگاه خوانده تغییر نماید در صلاحیت محلی مرجع رسیدگی کننده بی تاثیر می باشد.

اقامتگاه زن شوهر دار

به موجب قانون اقامتگاه زن شوهر دار اقمتگاه شوهر وی می باشد .

• نکته : زمانی که زن با اجازه دادگاه یا شوهر مسکن جداگانه داشته باشد مرجع صالح ، دادگاه محل اقامت وی می باشد.
• نکته : اقامتگاه زنی که پس از عقد ازدواج هنوز به خانه شوهر نرفته تابع شوهر نیست.

اقامتگاه صغیر و محجور

در خصوص اقامتگاه صغییر و مجنون قانون تعیین و تکلیف نموده و مرجع صالح دادگاه محل اقامت ولی یا قیم آنها می باشد.

اقامتگاه انتخابی چیست ؟

در برخی از موارد هر دو طرف قرارداد و یا یکی از آنها در خصوص اجرای تعهداتی که به موجب قرارداد ایجاد می شود. محلی غیر از اقامتگاه واقعی خود مشخص نماید. و بر اساس قانون مدنی دعاوی مربوط به عقد و قرارداد منعقد شده در محل تعیین شده مطرح می گردد. لازم به ذکر است که توافق مذکور تنها نسبت به طرفین قرارداد و دعاوی حاصل از قرارداد قابلیت اجرا دارد.

صلاحیت محلی اشخاص حقوقی

اقامتگاه اشخاص حقوقی همانطور که در قانون مدنی و در قانون تجارت آمده است آمده است مرکز اصلی شرکت می باشد. بنابرین این جهت اقامه دعوی علیه اشخاص حقوقی دادگاه محل اداره شخص حقوقی و یا همان مرکز اصلی شرکت صالح به رسیدگی است.

سوال : اگر فردی مقیم ایران نباشد مرجع صالح به رسیدگی کدام دادگاه است ؟

پاسخ : چنانچه فردی مقیم ایران نباشد و یا اقامتگاه وی مشخص نبود و خواهان نیز نتواند آن را تعیین کند بر اساس قانون آیین دادرسی مدنی دادگاه محل سکونت موقت خوانده صالح به رسیدگی خواهد بود.اما در فرضی که فرد دارای محل سکونت موقت نباشد مرجع صالح به رسیدگی دادگاهی است که در حوزه آن دارای مال غیر منقول است لکن در حالتی که خوانده مال غیر منقولی نیز نداشته باشد خواهان می تواند دعوا را در دادگاه محل اقامت خود مطرح کند.

دادگاه صالح در خصوص دعاوی مربوط به اموال غیر منقول

به موجب قانون آیین دادرسی مدنی دعاوی که پیرامون اموال غیر منقول مطرح می شود اعم از دعاوی مزاحمت و ممانعت از حق ، مالکیت ، تصرف عدوانی … بایستی در دادگاهی مطرح شود که که مال غیر منقول در حوزه آن قرار دارد.

• نکته : اجرت المثل و دعوای مطالبه وجه مربوط به اموال غیر منقول نیز در صلاحیت دادگاهی است که مال غیر منقول در آن واقع شده است به استثنای دعاوی مربوط به عقود و قراردادها.

مرجع صالح به رسیدگی در دعوای اعسار

به طور کلی دعوای اعسار دعوایی است که شخص حقیقی به خاطر عدم دسترسی به اموال خود و یا ناکافی بودن آن امکان پرداخت هزینه دادرسی و یا محکوم به را ندارد.

مرجع صالح به رسیدگی در دعوای اعسار دادگاهی است که صلاحیت رسیدگی به دعوای اصلی را دارد و یا سابقاً نسبت به آن رسیدگی نموده است.

با عنایت به نکات مطرح شده در خصوص صلاحیت محلی و اهمیت آن بهتر است جهت اقامه دعوا با وکیل دادگستری مشورت نمایید تا در مدت زمان کمتری به نتیجه مورد نظر خود برسید.

مرجع صالح به رسیدگی در در خواست فوری ( دستور موقت)

در خصوص طرح درخواست دستور موقت قاعده کلی این است که دادگاهی که صلاحیت رسیدگی به اصل دعوا را دارد و یا در حال رسیدگی به اصل دعوا می باشد صالح به رسیدگی است. اما در فرضی که موضوع دستور موقت در حوزه دادگاهی غیر از دادگاه مذکور باشد خواهان دستور موقت باید درخواست خود را در آن دادگاه مطرح نماید.