پابند الکترونیکی و کاربردهای آن

پابند الکترونیکی نوعی ردیاب الکترونیکی است که به پای محکومان واجد شرایط بسته می شود و به آنها اجازه می دهد که دوران محکومیت خود را خارج از محیط زندان سپری کنند. اعمال مجازات به عنوان یکی از قدیمی ترین راهکارهای بشر برای مجرمین شناخته شده و قرن هاست که اجرای آن ادامه دارد. در سال های اخیر تحولات بسیار زیادی در نظام های حقوقی دنیا شکل گرفت و متعاقب آن اعمال مجازات ها نیز تفاوت هایی با گذشته پیدا کرده.

همه ی ما به خوبی می دانیم که فلسفه ی اصلی اعمال مجازات ها، مراقبت از زندانیان به منظور اصلاح و تربیت و بازگشت آنها به آغوش جامعه است، اما در سال های اخیر شاهد نوعی مراقب ویژه ی محکومین از سوی سازمان های قضایی هستیم که در محیط خارج از زندان جریان دارد.

• به نظر شما پابند الکترونیکی چه مزایا و کاربردهایی برای محکومین دارد؟

در ادامه برای کسب اطلاعات بیشتر با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

پابند الکترونیکی چیست؟

دستگاه پابند الکترونیکی نوعی ردیاب (GPS) هوشمند است که به پای محکوم متصل می گردد که امکان کنترل و ردیابی محکوم را از راه دور فراهم می نماید. بدین ترتیب دیگر نیازی به حضور محکوم به حبس در محیط زندان نیست و او می تواند در محدوده ی مشخص شده ای تردد نماید. امکان ردیابی محکوم به حبس در چنین شرایطی به صورت لحظه ای و نقطه به نقطه فراهم است و بدین ترتیب سیستم قضایی می تواند به شکلی مطمئن و سریع محکومین را رصد کند.

از نظر سیستم قضایی استفاده از پابند الکترونیکی نوعی تخفیف در مجازات ها محسوب می شود و محکوم به حبس بایستی همیشه آن را همراه خود داشته باشد.

پابند الکترونیکی محدودیت های زیادی برای فرد محکوم به همراه دارد. یکی از مهم ترین این محدودیت ها در زمینه ی تردد فرد است. محکومی که پابند دارد می تواند از شعاع ۲۰۰ متر تا شعاع ۱۰۰۰ متری از منزل محل سکونت خود تردد مجاز داشته باشد و به امور روزمره ی خود از قبیل خرید و… بپردازد. در چنین شرایطی آدرس محل سکونت فرد بایستی کاملا واضح و مشخص باشد. میزان محدوده ی تردد حسب نوع جرم، سوابق کیفری فرد، میزان درجه خسارت و به طور کلی وضعیت متهم تعیین می شود. بدین صورت که قانون سه درجه را برای آن در نظر گرفته است.

• · محدوده درجه یک تا شعاع ۲۰۰ متری از محل سکونت می تواند تردد مجاز داشته باشد.
• · محدوده درجه دو تا شعاع ۵۰۰ متر از محل سکونت قابلیت تردد مجاز دارد.
• · محدوده درجه ۳ تا شعاع ۱۰۰۰ متری از محل سکونت می تواند تردد مجاز نماید.

نکته : در صورت رفتار مناسب از سوی متهم و موافقت قاضی پرونده امکان توسعه ی شعاع مجاز تردد وجود دارد.

شرایط استفاده از پابند الکترونیکی

قانونگذار در ماده ی ۲ آیین نامه اجرایی مراقبت های الکترونیکی شرایطی را برای استفاده از پابند الکترونیکی در نظر گرفته است. بر اساس ماده ی فوق :

• ▪ متهمان مشمول بند ج ماده ۲۱۷ قانون آیین دادرسی کیفری.

• ▪ محکومان مشمول ماده ۶۲ قانون مجازات اسلامی که شامل محکومانی است که جرایم تعزیری آنها از نوع درجه ۵ تا ۸ است. این دسته از محکومان بدون تحمل دوران حبس می توانند از پابند الکترونیکی استفاده کنند. در رابطه با محکومان جرایم تعزیری درجه ۲، ۳ و ۴ بایستی محکوم به حبس یک چهارم از مدت زمان حبس خود را گذرانده باشد.

• ▪ زندانیان تحت نظام نیمه‌آزادی و شاغل در مراکز حرفه‌آموزی مشمول استفاده از پابند الکترونیکی هستند.

• ▪ افرادی که به موجب قانون یا تصمیم مرجع قضایی تحت مراقبت بوده یا از ورود یا خروج از محدوده معینی منع شده‌اند، از قبیل مراقبت‌های مذکور در مواد ۴۲ و ۴۳ قانون مجازات اسلامی.

• ▪ سایر موارد پیش‌بینی شده در قوانین و مقررات داخلی.

• در ادامه به دنبال بخشنامه صادره در سال ۱۴۰۲ موارد دیگری نیز به لیست بالا اضافه گردید. این موارد عبارتند از:

• ▪ محکومان به حبسی که به جزای نقدی نیز محکوم شده‌اند و جزای نقدی خود را پرداخت نکرده‌اند، می توانند به شرط سپردن تأمین مناسب ازپابند الکترونیکی استفاده نمایند.

• ▪ محکومان به حبس بدل از جزای نقدی شرایط استفاده از پابند الکترونیکی را دارند.

• ▪ محکومین به حبس تعزیری که به رد مال محکوم شده‌اند می توانند در صورت جبران ضرر و زیان و مشخص نمودن ترتیب جبران خسارت و هزینه ها از پابند الکترونیکی استفاده نمایند.

• ▪ محکومان دارای محکومیت‌های متعدد به حبس تعزیری در صورتی ‌که اعمال مقررات تعدد، در میزان مجازات قابل اجرا مؤثر باشد، پس از تجمیع مجازات‌ها در راستای اجرای مواد ۵۱۰ و ۵۱۱ قانون آیین دادرسی کیفری با لحاظ بند‌های فوق می توانند از پابند الکترونیکی استفاده کنند.

• ▪ محکومینی که دارای دو فقره محکومیت غیرقابل تجمیع هستند، پس از تحمل دوران حبس تعزیری یکی از محکومیت‌ها و با شروع به اجرای محکومیت دوم با احراز شرایط قانونی می توانند از پابند الکترونیکی بهرمند شوند.

• ▪ مرتکبان قاچاق کالا و ارز که به لحاظ عدم پرداخت جزای نقدی مجازات آن‌ها مطابق ماده ۶۰ قانون قاچاق کالا و ارز به حبس بدل از جزای نقدی محکوم شده‌اند و مدت حبس بدل از جزای نقدی بیش از ۵ سال باشد پس از تحمل یک چهارم مجازات حبس خود می توانند تقاضای استفاده از پابند الکترونیکی را مطرح نمایند.

• ▪ رضایت طرف مقابل ( شاکی) برای استفاده ی شخص محکوم از پابند الکترونیکی ضروریست.

• ▪ فقدان سابقه ی موثر کیفری در رابطه با استفاده از پابند الکترونیکی بسیار حائز اهمیت است. محکومی که از پابند الکترونیکی استفاده می کند بایستی فاقد سابقه ی کیفری موثر باشد. همچنین تعزیری بودن جرم نیز ضروریست.

پابند الکترونیکی چه کاربردهایی دارد؟

استفاده از دوران مرخصی به عنوان یکی از مهم ترین حقوق زندانیان شناخته می شود. مرخصی عمدتا برای زندانیانی در نظر گرفته می شود که مرتکب جرایم تعزیری شده اند. این دسته از زندانیان می توانند از طریق پابند الکترونیکی به مرخصی رفته و در عین حال نظارت های سیستم قضایی در خارج از زندان جریان دارد. لازم به ذکر است که هزینه ی پابند الکترونیکی بر عهده ی شخص محکوم است و او می تواند هزینه ی آن را به صورت یکجا و یا به صورت ماهانه پرداخت کند.

زندان و به طور کلی دوران حبس به عنوان یکی از متداول ترین روش های مجازات شناخته می شود. اما بایستی این نکته را در نظر داشت که محیط زندان محل تجمع افراد جنایتکار زیادی است که مرتکب جرایم سنگین شده اند. به همین دلیل چندان منطقی نیست که زندانیان حرفه ای و بزهکاران خطرناک با زندانیان تازه واردی که مرتکب جرایم سبک شده اند در محیط مشترک قرار بگیرند. چرا که نتیجه ی آن جز تولد بزهکارانی خطرناک چیز دیگری نخواهد بود. به همین دلیل استفاده از پابند الکترونیکی برای مرتکبین جرایم تعزیری سبک گزینه ای بسیار منطقی و مناسب به شمار می رود.

ارائه مشاوره حقوقی

پس از کسب تجارب فراوان در زمینه ی مطالعه ی مجرمین و محکومین به حبس، امروزه می توان قطع به یقین گفت که محیط زندان همیشه برای اصلاح و تربیت مجرمین مناسب و کافی نیست و راهکارهایی کارآمد تر نیز وجود دارد. به خصوص در شرایطی که پیشرفت تکنولوژی، ابزارهایی دقیق و مناسب برای نظارت و کنترل در اختیار ما قرار داده. به همین دلیل امروزه مزایای استفاده از پابند الکترونیکی برای همه مشخص شده و نظام قضایی به خوبی بر این مساله واقف است که زندان برای همه ی بزهکاران گزینه ی مناسبی نیست.

برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با وکیل فرنیان فر  در ارتباط باشید