مجازات استوری سیاسی و تبعات قانونی آن

استوری سیاسی در صورتی که حاوی توهین و مطالبی علیه نظام جمهوری اسلامی ایران باشد جرم محسوب می شود و قابل پیگیری قضایی است. پدیده ای که این روزها در میان تمامی اقشار جامعه به چشم می خورد، حضور پررنگ آنها در شبکه ها و فضای مجازی می باشد. با گسترش اینترنت و فراگیر شدن گوشی های هوشمند فرصتی برای همه ی افراد به وجود آمده تا در فضای مجازی حضور یابند و به فعالیت های گوناگونی بپردازند. در میان تمامی شبکه های اجتماعی اینستاگرام جایگاهی ویژه در ایران دارد. شمار کاربران بالا و فضای کاربری ساده اینستاگرام سبب گردیده تا در سال های اخیر با سرعت هرچه تمام رشد کند و شناخته شود.

در ماه های اخیر جامعه ی ایران شاهد التهابات و اعتراضات متعددی از سوی مردم بود و فضای اینستاگرام با مقاصد مختلفی مورد استفاده قرار گرفت. یکی از پدیده هایی که به کررات با آن مواجه شدیم، پست و استوری سیاسی از سوی افراد مختلف بود. به نظر شما استوری سیاسی در چه شرایطی جرم است؟ در ادامه با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

جرم استوری سیاسی به چه معناست؟ 

با توسعه ی فضای مجازی اصطلاحات و پدیده های جدیدی به دنیای ما راه یافت. که بخشی از این ها می تواند با نظم عمومی جامعه در ارتباط باشد و آن را تحت تأثیر قرار دهد. اینستاگرام یکی از فضاهای مجازی شناخته شده است که چالش ها و بحران های زیادی را در رابطه با آن شاهد بودیم، به طوریکه در نهایت به فیلتر شدن آن منجر گردید. جرایمی که در بستر اینستاگرام رخ می دهند متفاوت و گسترده هستند. اما پدیده ی جدیدی که اخیرا با آن روبرو شدیم، پست و استوری هایی با موضوعات سیاسی و اجتماعی است.

البته قبل از این هم شاهد چنین موضوعی بودیم ولی با توجه به شرایط حاکم بر کشور طبیعیست که در ماه های اخیر حساسیت ها نسبت به این موضوع افزایش پیدا کند و حتی موضوع پیگیری قانونی و جرم بودن آن مطرح گردد. در یک تعریف ساده استوری سیاسی مطلبی حاوی توهین به مقامات، تبلیغ علیه نظام، شایعه پراکنی و یا تقابل با حکومت است که انگیزه ی اصلی آن مخالفت و تبلیغ علیه نظام باشد، به طوری که نظم عمومی جامعه را بر هم زند و انگیزه های سیاسی پشت آن پنهان باشد.

در نظر داشته باشید که در حال حاضر هیچ یک از متون قانونی ایران به جرم استوری سیاسی اشاره ای نکرده. بنابراین جرم استوری سیاسی مساله ای نیست که در رابطه با آن جرم انگاری صریحی صورت پذیرفته باشد. اما با نگاهی دقیق تر و عمیق تر به مساله می توان به چند نکته ی مهم پی برد که اثبات می کند استوری سیاسی ممکن است جرم تلقی گردد.

عنصر مادی

بر اساس قوانین کیفری عنصر مادی به رفتار و اعمالی اشاره می کند که نشان می دهد عمل مجرمانه ای صورت پذیرفته. به عبارت دیگر برای وقوع جرم بایستی رفتار مجرمانه ای نمود پیدا کند تا ارتکاب جرم محرز گردد. در رابطه با جرم استوری سیاسی، پست کردن و بیان مطالبی تحت عنوان دعوت به تظاهرات و پیوستن به اعتصابات می تواند به عنوان رکن مادی جرم تلقی گردد. به خصوص در مواردی که تأثیرگذار باشد و افراد زیادی را به این امر دعوت کند.

عنصر معنوی

رکن معنوی جرم سوءنیت مجرم را نشان می دهد. به این معنا که فرد کاملا بر جرم بودن و خلاف بودن عمل خود واقف است ولی علی رغم این موضوع به انجام آن مبادرت می ورزد. همه ی ما به خوبی آگاهیم که هرگونه فعالیت تبلیغی و سیاسی علیه نظام  که نظم عمومی جامعه را تحت تأثیر قرار دهد و یا توهین تلقی شود، ممنوع است.

در صورتی که شخص از طریق استوری سیاسی و با شرط اینکه از عمل خلاف خود آگاه باشد، اقدام به تشویش اذهان عمومی و برهم زدن نظم اجتماعی نماید، عمل وی قطعا جرم است. چرا که قانون بر جرم بودن هرگونه عملی که موجب تشویش اذهان و بر هم زدن نظم عمومی جامعه شود تأکید فراوانی داشته و این موضوع می تواند جزء مصادیق آن به شمار برود. انگیزه های فرد در رابطه با استوری سیاسی بسیار حائز اهمیت است که بایستی در دادگاه احراز گردد و به اثبات برسد.

برای مثال: ممکن است فردی با زبان طنز به اقدام نماید، ولی موضوعی که در دادگاه اهمیت دارد انگیزه و هدف فرد است نه نوع بیان و گفتار او.

عنصر قانونی

هرگاه فعل یا ترک فعلی صراحتا در قانون مجازات اسلامی جرم انگاری شود. به عنوان عنصر قانونی جرم شناخته می شود. همانطور که پیشتر اشاره کردیم، در هیچ یکی از متون کیفری ایران جرم استوری سیاسی تعریف نشده و جرم انگاری برای آن صورت نپذیرفته. اما با توجه به اینکه برای استوری سیاسی عنصر مادی و عنصر معنوی جرم کاملا مشهود است، پیگیری قضایی آن امکانپذیر خواهد بود. به خصوص در شرایطی که تبلیغ علیه نظام و توهین به مقامات کشوری مطرح باشد.

ارائه مشاوره حقوقی

ممکن است برخی از افراد عنوان کنند که با توجه به تفسیر مضیق قوانین کیفری چنین امری در تضاد کامل با عدالت قرار می گیرد و به حقوق افراد آسیب می رساند. آنها معتقدند که در بسیاری از موارد نمی توان اصالت و اعتبار حقیقی یک استوری سیاسی را تأیید کرد. ممکن است پیج شخصی هک شود و مطالبی عنوان گردد. از سوی دیگر قانون صریحی دال بر جرم بودن استوری سیاسی وجود ندارد.

اما نبایست فراموش کرد که فضای مجازی قدرتمند و پیچیده است و افراد زیادی را به یکدیگر پیوند می دهد. با نگاهی به قانون جرم سیاسی به نکات مهم فراوانی پی می بریم که می تواند جرم استوری سیاسی را به اثبات برساند. در هر صورت نکته حائز اهمیت محتوای استوری است که باید سیاسی بودن آن را نشان دهد و ثابت کند که با نظم عمومی جامعه در تضاد و تقابل قرار دارد. تشخیص چنین موضوعی بر عهده ی قاضی پرونده است و شرایط و اوضاع و احوال جامعه می تواند در تشخیص استوری سیاسی تأثیرگذار باشد.