بغی چیست؟ + عناصر جرم

بغی یکی از جرائم است که در قانون مجازات جرم انگاری شده. به موجب آن گروهی از افراد در برابر نظام جمهوری اسلامی دست به اسلحه برده و مبارزه ی مسلحانه علیه آنها را آغاز می کنند. جرم بغی ریشه ی فقهی دارد و از احکام شریعت اسلامی به قوانین ما راه یافته است. به طوری که برای اولین بار در زمان حیات حضرت محمد از آن سخن گفته شد.

جرم بغی همانند تمامی اقدامات مسلحانه ای که در قوانین ما تعریف شده اند از مجازات های سنگینی برخوردار می باشد. اما تفاوت های مهمی با سایر جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی دارد که در ادامه به آن خواهیم پرداخت. با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

بغی چیست؟

جرم بغی یکی از مهم ترین جرایم علیه امنیت و آسایش عمومی طبقه بندی می شود. مطابق قانون مجازات اسلامی ایران، جرم بغی به معنای اقدام مسلحانه در راستای براندازی حکومت اسلامی و برپایی قیام مسلحانه علیه نظام و حاکمیت جمهوری اسلامی می باشد. عناصر این جرم به شرح زیر می باشد:

عنصر قانونی

مستند قانونی بغی ماده ی ۲۸۷ قانون مجازات اسلامی می باشد که عنوان کرده است:گروهی که در برابر اساس نظام جمهوری اسلامی ایران اقدام به قیام مسلحانه کند، باغی محسوب و در صورت استفاده از سلاح اعضای آن به مجازات اعدام محکوم می گردند.

همچنین در ماده ی ۲۸۸ این قانون بیان گردیده:

هرگاه اعضای گروه باغی، قبل از درگیری و استفاده از سلاح، دستگیر شوند، چنانچه سازمان و مرکزیت آن گروه وجود داشته باشد به حبس تعزیری درجه سه و در صورتی که سازمان و مرکزیت آن از بین رفته باشد به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می‌شوند.هرگاه اعضای گروه باغی، قبل از درگیری و استفاده از سلاح، دستگیر شوند، چنانچه سازمان و مرکزیت آن گروه وجود داشته باشد به حبس تعزیری درجه سه و در صورتی که سازمان و مرکزیت آن از بین رفته باشد به حبس تعزیری درجه پنج محکوم می‌شوند.

متذکر می شویم که در جرم بغی مخالفت با اساس نظام شرط می باشد و بایستی اقدامات مسلحانه ای که در راستای براندازی نظام صورت پذیرفته است، کاملا برای دادگاه مشهود و محرز باشد. نکته ی مهم دیگر گروهی بودن جرم است. یه این معنا که برای ارتکاب آن بایستی حداقل ۲ نفر و بیشتر حضور داشته باشند و جرم بغی به صورت انفرادی محقق نمی شود. سازمان یافته بودن جرم نیز عامل مهم دیگریست که بایستی به آن توجه داشت.

عنصر مادی

عنصر مادی جرم بغی تمامی اعمال ارتکابی را در بر می گیرد اعم از فاعل، فعل و نتیجه ی جرم. همانطور که پیشتر اشاره کردیم فاعل جرم بغی بایستی حداقل ۲ نفر و بیشتر باشد و جرم به صورت گروهی و سازمان یافته صورت پذیرد. وجود مرکزیت برای این گروه الزامی بوده و این مرکزیت به عنوان هسته و گرداننده ی اصلی گروه شناخته شود. در واقع این گروه بایستی خط مشی و خط فکری مستقلی داشته باشند و دشمنی آنها با حکومت و حاکمیت نظام اسلامی محرز گردد.  به طوری که در این گروه رعایت سلسله مراتب سازمانی نیز به چشم بخورد.

در رابطه با فعل یا عمل ارتکابی باید به این نکته توجه داشت که صرف دست بردن به سلاح کافیست. حتی در صورتی که از سلاح استفاده نشود، ارتکاب جرم بغی محرز است. اما در صورتی که مرتکبین از سلاح خود استفاده کنند، مجازات اعدام در انتظار آنها خواهد بود. بنابراین نتیجه می گیریم که مجازات اعدام منوط به استفاده از سلاح و به اصطلاح شلیک کردن است. هرچند به نظر می رسد که منظور از سلاح  اعم از سلاح سرد و گرم می باشد که در این صورت شمشیر و چاقو و سایر موارد مد نظر خواهد بود.

جرم بغی از نوع جرم مطلق است و قانون گذار نتیجه ی خاصی برای آن در نظر نگرفته . بنابراین صرف انجام جرم و به اصطلاح شروع به جرم بدون در نظر داشتن نتیجه ی آن برای اثبات تحقق جرم بغی کافی خواهد بود. حتی ابتدایی ترین و اولیه ترین مراحل ارتکاب جرم در حکم ارتکاب جرم بغی بوده و برای مجازات مرتکبین آن کافیست. هر چند به نظر می رسد که در چنین شرایطی مجازات اعدام برای مرتکبین بغی در نظر گرفته نمی شود و فقط مجازات حبس برای آنها لحاظ خواهد شد. البته این قاعده قطعی نیست و حسب مورد می تواند متفاوت باشد.

عنصر روانی

از نظر عنصر روانی جرم بغی بایستی به سوءنیت مرتکبین آن اشاره کنیم. سوءنیت اعم از سوءنیت عام و خاص می باشد و جهات گوناگونی را در بر می گیرد. ممکن است بخشی از سوءنیت مجرم در راستای براندازی نظام اسلامی باشد و بخشی دیگر ترساندن مردم و کشتار جمعی را در خود جای دهد . یعنی هم جرم بغی محرز است و عناصر جرم محاربه به چشم می خورد. در چنین شرایطی به تمامی موارد رسیدگی می گردد و مجازات های مربوط به هر کدام در نظر گرفته خواهد شد.

ارائه مشاوره حقوقی و پیگیری پرونده

جرائمی مانند محاربه، بغی و افساد فی الارض علی رغم تمامی تفاوت هایی که دارا می باشند، دارای نقاط مشترک بسیاری بوده و همواره جزء چالش برانگیزترین جرائم به حساب می آیند. فراموش نکنیم که حفظ امنیت ،آسایش عمومی جامعه و اجرای عدالت یکی از وظایف اصلی قانون به حساب می آید و طبیعتا بایستی در برابر هرگونه اخلال در امنیت عمومی، موضع گیری کرده و حمایت های قانونی لازم و عادلانه را در نظر بگیرد.

برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با لیلا فرنیان فر وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.