عزل وصی از منظر قوانین ایران

عزل وصی به دنبال عدم انجام مسئولیت و تعهدهای او صورت می پذیرد و تحت شرایط خاصی امکانپذیر است. موضوع وصیت به عنوان یکی از مهم ترین موضوعات حقوقی شناخته می شود که از منظر قانون و شرع بسیار حائز اهمیت است. به طور کلی تقسیم اموال و میراث افراد پس از مرگ آنها و سایر مسائلی که در متن وصیت نامه به آن اشاره می شود، سابقه ای دیرینه دارد و در بسیاری از تمدن های پیشرفته ی دنیا از گذشته تا به امروز به چشم می خورد.

وصیت نامه ها به اشکال مختلفی تنظیم می شوند و مسائل متعددی در آن بیان می گردد. برای مثال گاهی متوفی یا موصی شخصی را تحت عنوان وصی برای اجرای وصیت نامه ی خود انتخاب می کند و پاره ای وظایف و تعهدات را به او محول می نماید. شرایطی را در نظر بگیرید که وصی از انجام وظایف و مسئولیت های خود در راستای موقعیتی که دارد، تخطی نموده و به اصطلاح کوتاهی کرده است.

• به نظر شما قانون اجازه ی عزل وصی را می دهد؟

برای پاسخ به این سوال مهم در ادامه با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

آشنایی با وظایف وصی

بر اساس یک سنت قدیمی که خاستگاه شرعی و فقهی نیز دارد، وصیت نامه به عنوان یک امر مهم و ضروری شناخته می شود که افراد به موجب آن می توانند تکلیف اموال و دارایی های خود را پس از مرگ مشخص نموده و سایر امور مالی و غیرمالی خود را بیان نمایند. وصیت نامه ها انواع و اشکال مختلفی دارند که در یک تقسیم بندی کلی با توجه به ماده ی 825 به وصیت نامه تملیکی و عهدی دسته بندی می شوند.

وصیت نامه تملیکی بدین صورت تنظیم می شود که شخص وصیت کننده اموال و دارایی های خود را به شخص دیگری می بخشد و یا تحت عنوان وقف به کار مشخصی اختصاص می دهد. به عبارت دیگر انتقال مالکیت اموال و دارایی ها اتفاق می افتد. این نکته را متذکر می شویم که افراد از نظر قانونی می توانند تا یک سوم از اموال و دارایی های شخصی خود را ببخشند و یا وقف کنند. چنانچه بیشتر از یک سوم از اموال و دارایی ها در وصیت نامه ذکر شده باشد، تنها از طریق رضایت وراث اجرا خواهد شد.

در رابطه با وصیت نامه عهدی، شخصی به عنوان مسئول اجرای متن وصیت نامه از طرف وصیت کننده منصوب می شود که وصی نام دارد. از نظر حقوقی وصی به عنوان یکی از مهم ترین ارکان وصیت نامه شناخته می شود و مسئول قانونی اجرای وظایفی است که از طریق وصیت نامه به او محول گردیده است. برای مثال ممکن است در متن وصیت نامه عهدی سرپرستی و مراقبت از فرزندان، رسیدگی به اموال و دارایی ها، تصفیه ترکه، سرپرستی اموال، امور کفن و دفن، پرداخت بدهی ها و بسیاری موارد دیگر به وصی محول شود.

وصی در درجه ی اول بایستی با رعایت اصل امانت داری و به صورت عادلانه در راستای اجرای وصیت نامه قدم بردارد. اهلیت وصی بسیار حائز اهمیت است و با فوت موصی ( وصیت کننده ) اجرای وظایف او آغاز می گردد. از نظر قانونی و شرعی وصی موظف است که تمامی وظایف و مسئولیت های خود را که از طریق وصیت نامه به او محول گردیده به درستی و بی کم و کاست انجام دهد. به نظر شما در شرایطی که وصی از انجام مسئولیت ها و وظایف قانونی خود سرباز زده و یا کوتاهی کرده است، امکان عزل او وجود دارد؟

شرایط عزل وصی

از نظر حقوقی امکان عزل وصی وجود دارد و قانون شرایط و مواردی را پیش بینی نموده که به موجب آن می توان عزل وصی را خواستار گردید. هرگونه کوتاهی، افراط، تخطی، عدم انجام صحیح وظایف و مسئولیت های محوله، حجر، جنون، خیانت در امانت و سایر موارد قانونی می تواند موجبات قانونی عزل وصی را فراهم آورد. البته در نظر داشته باشید که اثبات این مساله و احراز آن بایستی از طریق مراجع قضایی صورت پذیرد و بر اساس قانون باشد. به طور کلی هرگاه وصی منافع وراث را در نظر نگیرد و یا به هر روش و دلیلی تضییع حقوق وراث و سایر ذینفعان وصیت نامه را موجب گردد، امکان عزل وصی وجود دارد.

شروع شکایت برای عزل وصی ممکن از طرف وراث یا یکی از ناظرین بر وصی یا نمایندگان قانون آنها آغاز گردد. البته هر یک از ذینفعان وصیت نامه مانند طلبکاران و نمایندگان قانونی آنها نیز می توانند دعوی عزل وصی را آغاز نمایند.

شرایطی را در نظر بگیرید که وصی به عنوان مسئول پرداخت بدهی های متوفی انتخاب شده و بایستی از محل اموال و دارایی های متوفی این امر را انجام دهد. در شرایطی که وصی از انجام این امر امتناع ورزد و یا در جهت تضییع حقوق طلبکاران قدمی بردارد، طبیعتاً از اجرای صحیح وصیت نامه فاصله گرفته و به اصطلاح بی مسئولیتی او احراز خواهد شد. بنابراین عزل او نیز امکانپذیر است.

در رابطه با عزل وصی نکات زیر را به خاطر بسپارید.

• چنانچه وصی در زمان تنظیم وصیت نامه توسط موصی از انتصاب خود به عنوان وصی اطلاع داشته باشد، می تواند آن را قبول کرده و یا رد نماید. اما در صورتی که از انتخاب خود به عنوان وصی اطلاعی ندارد،پس از فوت موصی، قبول وصی الزامی نیست و او موظف به انجام متن وصیت نامه به عنوان وصی خواهد بود.
• از آنجایی که موصی به دلیل ویژگی های شخصیتی وصی او را برای انجام امور وصیت نامه ی خویش به عنوان وصی انتخاب کرده است، وصی نمی تواند شخص دیگری را به عنوان جانشین خود و وصی جدید معرفی کند. این امر تنها در شرایطی امکانپذیر است که موصی در متن وصیت نامه ی خود صراحتاً اجازه ی آن را بیان کرده باشد.
• هرگاه در صورت تخطی و عدم انجام وظایف وصی، ضرر و خسارتی به وراث و یا سایر ذینفعان وارد شود، وصی مسئول جبران ضرر و زیان وارده خواهد بود.
• دادگاه محل آخرین اقامتگاه متوفی که متن وصیت نامه و انتخاب وصی در آنجا تنظیم شده است، به عنوان مرجع قضایی صالح برای رسیدگی به دعوی عزل وصی شناخته می شود.

ارائه مشاوره حقوقی

انتخاب وصی به عنوان نماینده ی قانونی موصی برای انجام وظایف و مسئولیت های مورد نظر او سابقه ای دیرینه در فرهنگ و سنت ایرانی دارد و موضوعیست که در شرع اسلامی نیز مورد توجه قرار گرفته است. از این رو قانونگذار با جزئیاتی دقیق تر به آن پرداخته و نکات زیادی را در این رابطه پیش بینی کرده است.

انتخاب یک وکیل امور حسبی متخصص و باتجربه در این امر ضمن ارائه ی یک مشاوره ی حقوقی دقیق و تخصصی، پرونده ی شما را در مسیر درست قانونی هدایت می کند و بهترین نتایج را در کوتاه ترین زمان ممکن برای آن رقم خواهد زد.

برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی تخصصی در این زمینه می توانید با فرنیان فر وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.