صلاحیت ذاتی مراجع حقوقی و اختلاف در صلاحیت

صلاحیت ذاتی مراجع حقوقی و اختلاف در صلاحیت : برای طرح دعوا حقوقی آنچه که دارای اهمیت بسیار است تشخیص مرجع صالح برای رسیدگی است بنابراین افراد برای طرح دعوا باید بدانند در قدم اول به کدام یک از مراجع صالح قضایی مراجعه نمایند.

در این مطلب سعی داریم به مبحث صلاحیت ذاتی مراجع حقوقی بپردازیم جهت کسب اطلاعات بیشتر با وکیل فرنیان فر همراه باشید.

صنف ، نوع و درجه مراجع صلاحیت ذاتی

برای آنکه بتوانیم تشخیص دهیم که دعوا از لحاظ صلاحیت ذاتی در چه مرجعی بایستی مطرح شود ، صنف -نوع و درجه مراجع مورد ارزیابی قرار خواهد گرفت در ادامه به اختصار در خصوص موارد فوق توضیحاتی ارائه می شود.

۱- صنف مرجع

سازمان قضاوتی ایران در یک دسته بندی کلی به دو مرجع قضایی:

• الف) حقوقی در معنای عام خود که شامل مراجع کیفری و حقوقی می گردد.
• ب) مراجع اداری

تقسیم می شود.

بنابراین مهم است که در قدم اول ، دعوا باید در مراجع قضایی مطرح شود و یا در صلاحیت مرجع اداری است.

• نکته : چنانچه دعوا در صلاحیت مرجع قضایی باشد این که مرجع قضایی مدنی دارای صلاحیت است یا مرجع قضایی کیفری امر مهمی در تعیین صلاحیت ذاتی است.
• نکته : به طور کلی مراجع قضایی کیفری صلاحیت رسیدگی به فعل و ترک فعلی را دارند که در قانون مجازات برای آنها جرم انگاری شده.
• نکته : رسیدگی به دعاوی حقوقی و امور حسبی و حتی ضرر و زیان ناشی از جرم … در صلاحیت مرجع حقوقی است.

۲- نوع مرجع

مراجع حقوقی از لحاظ نوع مرجع به مراجع اختصاصی و عمومی تقسیم می شوند. در واقع در مبحث صلاحیت ذاتی مراجع قضایی باید به اختصاصی و یا عمومی بودن مراجع توجه ویژه شود.

به طور کلی مرجع عمومی صالح به رسیدگی در کلیه ی دعاوی است مگر مواردی که قانون صراحتاً آن را در صلاحیت مراجع قضایی اختصاصی قرار داده است. اما مراجع قضایی اختصاصی صلاحیت رسیدگی به هیچ دعوایی را ندارد به غیر از مواردی که در قاتون قید شده است.برای مثال دادگاه انقلاب از مراجع اختصاصی می باشد.

• نکته : در صلاحیت ذاتی مراجع قضایی اصل بر صالح بودن مراجع عمومی می باشد و آنچه که در صلاحیت مراجع اختصاصی باشد بر اساس قانون تعیین شده است و همچنین در مواردی که دعوا در صلاحیت هیچ یک از مراجع اختصاصی نباشد باز هم دادگاه عمومی صالح به رسیدگی خواهد بود.

۳- درجه مرجع

بر اساس قاعده کلی هر یک از مراجع اختصاصی و یا عمومی و یا حتی مرجع اداری دارای درجه بندی و سلسله مراتب است. و افراد برای طرح دعوا در مراجع عمومی بایستی ابتدا به دادگاه بدوی مراجعه و در قدم بعدی به شرط وجود شرایط قانونی به مرجع بالاتر که همان دادگاه تجدید نظر است رجوع نمایند.

با توجه به این که قوانین مربوط به صلاحیت ذاتی جهت نظم دادگستری و برقراری کامل عدالت در جامعه است . در نتیجه در دسته قواعد آمره قرار می گیرد . قواعد آمره به این معناست که برای تمامی افراد و دستگاه ها لازم الاتباع است و افراد نمی توانند حتی به خواست خود بر خلاف آن توافق نمایند.

همچنین در خصوص در جه مراجع قضایی نیز این قاعده وجود دارد به این معنی که ترتیب رسیدگی بایستی در جریان رسیدگی برای برقراری نظم وعدالت رعایت شود و رسیدگی به دعوا باید ابتدا در مرحله بدوی و سپس در دادگاه تجدید نظر صورت گیرد بنابراین نمی توان امری را در دادگاه تجدید نظر مورد رسیدگی قرارداد پیش از آن که در دادگاه بدوی نسبت به آن تصمصم گیری شود.( مگر مواردی که به استناد قانون تجویز شده)

لازم به ذکر است اصول مربوط مراجع اختصاصی و عمومی نیز از قواعده آمره می باشد و دعوایی که در صلاحیت مرجع اختصاصی است قابل طرح در مراجع عمومی نخواهد بود.

نکته حائز اهمیت در صلاحیت ذاتی مراجع قضایی آن است مرجعی که در آن دعوا مطرح شده است و فاقد صلاحیت ذاتی برای رسیدگی به موضوع مطرح شده است باید از رسیدگی خودداری نموده و قرار عدم صلاحیت صادر نماید حتی اگر ذی نفع نسبت به آن ایرادی مطرح ننموده باشد.

وکیل متخصص در امور حقوقی با توجه دانش و بر اساس قانون می تواند تشخیص دهد مرجع صالح جهت رسیدگی به دعوا کدام یک از مراجع قضایی است بنابراین بهتر است در چنین شرایطی نسبت به کسب مشاوره حقوقی و راهنمایی از وکیل اقدام نمایید.