سفته و تبعات حقوقی آن + 5 نکته حقوقی

سفته و تبعات حقوقی آن : با توسعه و گسترش تجارت ، ارزش و اعتبار اسناد تجاری آشکار گشت و به عنوان جایگزینی مناسب و قدرتمند برای پول در نظر گرفته شد. امروزه سفته و چک یکی از پرکاربردترین و مهم ترین اسناد تجاری شناخته می شود. در حال حاضر سفـته با اهداف و کاربردهای گسترده ای مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان موضوعی که حائز اهمیت است شناخت جنبه های قانونی سفه و تبعات حقوقی آن می باشد.

به نظر شما سـفته چه تبعات جقوقی برای صادرکننده و گیرنده ی آن در بر دارد؟

نگاهی کوتاه به مفهوم سفته در قوانین ایران

در قانون تجارت ایران از کلمه ی فته ی طلب به جای سـفـته استفاه شده است. پس هرگاه با کلمه ی فته ی طلب روبرو شدید منظور سفـته می باشد.

 

با توجه به ماده ی 307 قانون تجارت:

فته طلب سندی است که به موجب آن امضاکننده تعهد می ­کند مبلغی در موعد معین یا عندالمطالبه در وجه حامل یا شخص معین و یا به حواله­ کرد آن شخص کارسازی نماید.

با صدور سـفتـه نوعی تعهد مالی میان میان صادرکننده ی سـفتـه و دارنده ی آن به وجود می آید. تعهدی که از نظر قانونی لازم الاجراست و در صورت عدم انجام تعهد قابل پیگیری قانونی خواهد بود. از منظر قوانین ایران سـفتـه به عنوان نوعی سند رسمی شناخته می شود. بنابراین امکان شکایت و رسیدگی به آن در محاکم قضایی ایران امکانپذیر می باشد.

با صدور سفته صادرکننده ی آن متعهد می گردد که در تاریخی مشخص و یا به صورت عندالمطالبه مبلغ درج شده در سـفته را به دارنده ی آن پرداخت نماید.

در رابطه با صدور سفته دو حالت زیر را می توان در نظر گرفت:

1. نام و نام خانوادگی گیرنده ی سـفته ذکر شده و مشخص است. در این صورت صادرکننده سفـته بایستی مبلغ مندرج در سفتـه را به وی پرداخت نماید.
2. نام و نام خانوادگی گیرنده ی سفـته مشخص نیست و به جای آن کلمه ی در وجه حامل ( به حواله کرد ) درج شده است. در چنین شرایطی سفتـه در اختیار هر شخصی که قرار داشته باشد به عنوان دارنده ی سفـته شناخته می شود و می تواند در سررسید معین شده وجه سـفـتـه را خواستار گردد. در رابطه با سفتـه های عندالمطالبه صادرکننده سفتی بایستی به محض مطالبه ی مبلغ سـفـته از سوی دارنده ، مبلغ سفـته را پرداخت نماید. حتی اگر دارنده ی سفـته را نشناسد.

نکاتی در باب سفته

1. در نظر داشته باشید اگر نام گیرنده ی سفته مشخص نباشد، سفـتـه ی صادر شده امکان واگذاری به غیر را دارد. بنابراین سفتـه در دست هر شخصی باشد صادرکننده ی سفته ملزم به پرداخت مبلغ آن خواهد بود. بهتر است در هنگام صدور سـفته نام و نام خانوادگی گیرنده ی سفـته را در آن ذکر کنید.
2. با توجه به متن ماده ی 308 قانون تجارت سفته علاوه بر مهر یا امضاء بایستی دارای تاریخ باشد.  علاوه بر این، مطابق بند یک این ماده، تعیین مبلغی که باید پرداخت گردد، با تمام حروف ضروری است.
3. همچنین درج نام و نام خانوادگی گیرنده سـفته، تاریخ پرداخت مبلغ سـفته، ، ذکر نام و نام خانوادگی صادرکننده سفته، اقامتگاه وی و محل پرداخت سفـته نیز ضروری می باشد.
4. توجه داشته باشید انتقال و واگذاری سـفته از طریق ظهرنویسی یا پشت نویسی سـفته صورت می پذیرد. به طور کلی نقل و انتقال کلیه ی اسناد تجاری که در متن آن به عبارت در وجه حامل اشاره شده است امکانپذیر می باشد . در این راستا کلیه ی مسئولیت های حقوقی و کیفری صدور سـفـته با فرد صادرکننده ی آن خواهد بود.
5. در رابطه با مسئولیت تضامنی مسئولان سفـتـه بایستی گفت در صورت انتقال سفتـه آخرین مالک و دارنده ی آن به عنوان صاحب سفته شناخته می شود و می تواند مبلغ مندرج در سـفتـه را از هرکدام از صادرکنندگانی که نام آنها در سفـته ذکر شده مطالبه نماید.

سفته را از کجا تهیه کنیم؟

بر خلاف صادرکردن دسته چک که به تشریفات قانونی زیادی نیاز دارد ، تهیه ی سفته به مراتب راحت تر است. شما می توانید برای خرید سـفته به دکه های روزنامه فروشی مراجعه کنید. البته اگر به دنبال مکانی معتبرتر هستید می توانید به شعبات بانک ملی در سرتاسر کشور مراجعه نمایید.

در رابطه با قیمت سفتـه ،  مبلغی به میزان نیم در هزار مبلغ اسمی سفـته برای آن در نظر گرفته شده است. هر سفته مبلغ مشخصی دارد که بر روی آن چاپ شده است. برای مثال سـفـته تا مبلغ ده میلیون ریال به این معناست که صادر کننده می تواند تا سقف این مبلغ سـفته صادر نماید.

به طور کلی سفـته ها با مبالغ مشخصی همانند سفـته یک میلیونی ، پنج میلیونی ، ده میلیونی و … عرضه می شوند. در صورتی که قصد دارید یک سفته ی 3 میلیونی صادر کنید بایستی با توجه به سقف سفتـه ها از سفته ی پنج میلیونی برای این منظور استفاده نمایید. (در صورتی که مبلغ درج شده در سفتـه از میزان مبلغ اسمی آن بیشتر باشد شما موظف به پرداخت جریمه ی مالیاتی خواهید بود .)

موارد کاربرد سـفـته

از آنجایی که سفتـه نوعی سند اعتباری و مالی به حساب می آید، بالتبع کاربردهای متنوعی برای آن تعریف می شود. در نظر داشته باشید که سـفته در وهله ی اول نوعی وسیله ی پرداخت در معاملات غیرنقدی است. بنابراین در رابطه با کالاهای مصرفی می تواند بیشترین کاربرد را داشته باشد. علاوه بر سفته در موارد زیر نیز کاربرد دارد:

بانک ها و موسسات اعتباری برای اعطای وام و تسهیلات بانکی از سـفته به عنوان تضمین بازپرداخت اقساط استفاده می کنند.

برای حسن انجام کار و تضمین اجرای تعهدات از سوی کارمندان و کارگران ، سـفته وسیله ای ارزان و کارآمد است.

برای تضمین قراردادهایی که شرکت های تجاری و نهادهای دولتی با مقاطعه کاران منعقد می کنند سفـته یکی از بهترین گزینه هاست.

نکته : حتما در متن سفتـه اشاره کنید که سفتـه ی مورد را به چه منظور صادر کرده اید. این امر می تواند از بروز بسیاری از اختلافات حقوقی جلوگیری نماید. همچنین از صدور سفـته های بی نام و نشان خودداری کنید. با صدور سفته ی بی نام و نشان راه را برای هرگونه سوءاستفاده ی احتمالی باز گذاشته اید و سـفـته در دست هرکسی که باشد حتی اگر نشناسید ملزم به پرداخت مبلغ آن خواهید بود .

تبعات و پیگیری حقوقی سفته 

در صورتی که تمامی مندرجات ماده ی 308 قانون تجارت که در باب شرایط شکلی سفتـه عنوان شده است ، رعایت شده باشد و سـفته از نظر حقوقی واجد شرایط قانونی باشد به عنوان یک سند رسمی و لازم الاجرا تلقی شده و از رسمیت قانونی برخوردار است . بنابراین چنین سندی از طریق محاکم قضایی ایران قابل پیگیری بوده و می تواند به اجرا گذاشته شود.

اما در صورتی که شرایط قانونی ماده ی 308 در باب تنظیم سفته رعایت نشود سفتـه ی صادر شده صرفا یک سند عادی محسوب می گردد.

اگر سفته ای در دست شماست که در موعد مقرر مبلغ آن پرداخت نگردیده می توانید ظرف مدت زمان حداکثر 10 روز از تاریخ سررسید سـفته ، واخواست آن را تهیه کرده و تقدیم دادگاه نمایید . (لازم به ذکر است واخواست سفتـه برگه ای چاپ شده و آماده است که می توانید از بانک ها و یا شعبات دادگاه ها تهیه نمایید. ) پس از ثبت واخواست عدم تأدیه سفـته همراه با اصل سفته ی مورد نظر می توانید به دادگاه مراجعه نموده و در صورت لازم می توانید تقاضای تامین نمایید.

نکته ی مهم : در باب عدم تأدیه سـفته فقط می توان شکایت حقوقی مطرح کرد. به عبارت دیگر سفته فاقد آثار و تبعات کیفری می باشد و فقط از جنبه ی حقوقی قابل رسیدگی خواهد بود.

پیگیری پرونده و طرح شکایت

صدور سفته به معنای صدور یک سند تجاری لازم الاجراست. سندی که قانون برای آن آثار و تبعات حقوقی مختلفی را در نظر گرفته که اثرات آن متوجه صادرکننده و دارنده ی سفـته می باشد . در نظر داشته باشید که سفته در ظاهر یک برگ کاغذ است اما در ورای آن تعهدات لازم اجرایی وجود دارد که به محض امضا برای طرفین آن لازم الاجرا خواهد بود و فرد صادرکننده ی سـفته ملزم به پرداخت مبلغ آن می باشد.به طوری که در صورت عدم پرداخت می توان حکم بازداشت و توقیف اموال فرد صادرکننده ی سفـته را به اجرا گذاشت.

البته در شرایطی که سفته صرفا به منظور تضمین حسن انجام کار صادر شده باشد ، تعهدی مبنی بر پرداخت وجود ندارد. اما تبعات قانونی آن کماکان پابرجاست و قابل وصول خواهد بود . به طور کلی این که در مقام صادرکننده ی سـفته باشید و یا به عنوان گیرنده ی آن تعهدات و تبعات قانونی دوسویه ای برای هردو طرف در نظر گرفته شده است. ضمن اینکه چالش های حقوقی فراوانی در این مسیر وجود خواهد داشت که گاه اثرات آن جبران ناپذیر است. حضور یک وکیل سفته در این امر می تواند با ارائه ی مشاوره حقوقی مطمئن و کارآمد چالش های پیش رو را هموار تر نماید.